Elektrik nedir

Elektriğin tarihçesi 

Faraday ( miçhael ): 1791-1867 İngiliz kimyacı ve fizik çisi. Doğru akım makinelerinin temel ilkelerini ilkez faraday ortaya koymuştur. Manyetik alanla ilgili Oertsted' in buluşlarından yararlanılarak 1822 de içinde akım geçen bir iletkenin manyetik alan tarafından itildiğini bulmuştur.1851 yılında elektro manyetik indükleme ile ilgili temel bilgileri ortaya atmıştır. Faraday indükleme yoluyla gerilim üretme teorisi kanuna göre bir iletken manyetik alan içerisinde hareket ettirilirse, iletkenin iki ucu arasında bir gerilim oluşmaktadır. Oluşan gerilinin değeri, manyetik alanın şiddetine iletkenin uzunluğuna, cinsine ve iletkenin hareket hızına bağlı olarak değişmektedir. Buduruma denklem olarak U=B.L.V.Sin j . 10 formülü ile hesaplana bilir.

B: Manyetik akı
L: Uzunluk
V: Hız
Sin j : İletkenin kuvvet çizgilerini kestiği açı
10 : Kuvvet çizgisinin sayısı ( 1volt için )

Oersted (christian ): 1777–1851 Danimarkalı fizikçi ve kimyacı ayrıca manyetik alanla ilgili buluşçu.
Boarlov ( peter ): 1776–1826 ingiliz matematik ve fizikçi. Elektrik enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren ilk makineyi 1824 yılında yapmıştır. Bu makineye barlov tekerleği adı verilmiştir.
Lenz ( heinrich friedrich emil ): 1804–1865 Alman asıllı rus fizikçisi elektro manyetik alanlarla ilgili formüller geliştirdi.
Jakoby ( moritiz herman vol ): 1801–1874 Alman fizikçisi elektro manyetik alanlarla ilgili formüller geliştirdi.
Gramme ( zenobe ): 1826–1901 Belçikalı elektrikçi ve mucit 1873 yılında endüstride kullanılabilir ilk doğru akım dinamosunu yapmıştır.
Siemens ( werner von ): 1816–1829 Alman mühendis 1882 yılında doğru akım dinamosunu endüsride ilk uygulayanlardan.
Volta ( alessanro count volta ): İtalyan fizikçisi 1800 yılında bakır ve çinko disklerini asitli suya batırarak ilk elektrik üreteci olan pili icat etmiştir.

Elektrik: Elektrik serbest elektron akışına denir. Yani elektrik enerjisi elektron hareketliliğidir. Elektronlar saat’te 400,000km/sn yol alırlar. Elektronların çarpışması veya sürtünmesi sonucu enerji açığa çıkar bir maddede üç şekilde elektron koparılır.
1: Sürtünme ile
2: Dokunma ile
3: Etki ile

Gerilim: Kapalı bir elektrik devresinde serbest elektron akışına sebeb olan basınca denir.

Volt:  Gerilim iki nokta arasındaki potansiyel fark birimidir. Birimi volt dur V ile gösterilir voltmetre ile ölçülür.1 ohm’luk direnç üzerinde 1 amper şiddetinde akım geçmesine sebep olan gerilime 1 volt denir

Birimleri: 

mili volt   : 0,001volt ( mV )
kilo volt   : 1,000volt ( kv )
mega volt: 1,000,000volt ( MV )

Kademeleri:
Alçak gerilim A.G   : 0 - 1,000volt
Orta gerilim  O.G    : 1,000 - 36kv
Yüksek gerilim Y.G : 36,000 - 154kv
Çok yüksek gerilim : 154,000 - 380 - 420 - 750kv

Elektrik çarpması: Potasyum ( K ), sodyum ( Na ) dengesiyle hareket enerjisi ile insanda elektrik enerjisi meydana getirir.

İnsan vicudu elektrik akımına maruz kaldığında insan vicudunda doyumda olan hangi madde varsa ona göre vücut kasılır veya gevşelir. İnsan vicudu için tehlikeli gerilim 50volt üzeri, akımdeğeri ise 0,8mA dir.İnsanlar yaklaşık 1volt ve 3mA üretirler.

Frekans: Saniyede oluşan saykıl sayısına fırekans denir. Birimi saykıl/saniye veya periyot/saniye veya Herz dir. Hz ile gösterilir f ile ifade edilir. Sıfırdan başlayarak pozitif maksimum değere, tekrar düşerek sıfıra ve negatif maksimum değere, buradan da tekrar sıfıra ulaşmasına saykıl denir. Bir saykıl pozitif ve negatif alternanslardan oluşur.Bir saykılın tamamlanması için geçen zamana periyot denir ve t ile gösterilir.Periyodun birimi zaman birimi olan saniye dir.

Elektriksel olarak frekans alternatördeki iletkenin bir tam dönüşü tamamlaması 360 derecelik bir dönüş yapması sonunda, emk'nın bir saykılı oluşmaktadır. Eğer alternatif akımın bir periyodu T saniye ise, 1 saniyelik zaman f . T olur. Burada frekans ile periyat arasında, f = 1 / T bağıntısı bulunur.

f : Frekans ( periyot/saniye )

T: Periyot ( saniye )

Eğer alternatif bir gerilim saniyede 50 saykıl tamamlıyor ise, frekansı 50 periyot/saniye dir.
Alternatördeki iletken ne kadar hızlı dönerse, yani birim zaman daki devir sayısı nekadar fazla olursa, elde edilen emk'nın frekansı da o kadar yüksek olur. Şu halde frekans alternatörün devir sayısına bağlıdır.Frekansa etki eden diğer bir etkende alternatördeki magnetik kutupların sayısıdır.Buna göre elde edilen emk'nın frekansı için f = n . 2p / 120 formülü ile hesaplanır.

f   : Üretilen emk'nın frekansı ( periyot/saniye )

2p: Alternatörün kutup sayısı

n  : Alternatörün devir sayısı ( devir/dakika )

1 kutuplu bir alternatörde bir saykılın üretilmesi için iletkenin 360 derecelik bir dönme yapması gerekir.4 kutuplu bir alternatörde ise bir saykılın üretilmesi için iletkenin 180 derece dönmesi yeterlidir.6 kutuplu bir alternatörde ise iletkenin 120 derece dönmesi ile bir saykıl üretilir.


Alternatif gerilim A.C : Zamana göre yönü ve şiddeti değişen gerilimlere denir.Yani değişken akılardır A.C veya ~ seklinde gösterilir.Alternetif gerilim kaynakları alternatörler dir.

Doğru gerilim D.C : Zamana göre yönü ve şiddeti değişmeyen gerilimlere denir.Yani sabit akımlardır D.C veya - seklinde gösterilir.Doğru gerilim kaynakları dinamo, akü, pil ve foto piller dir.

Faz: Alternatif akımın sıfırdan başlayıp pozitif değerler almaya başladığı noktanın, başlangıç noktasına göre olan zaman veya açı farkına denir faz denir. Faz alternatif akımın başladığı noktayı belırtir.Yani elektrik akımının olduğu uç faz ucudur kontrol kalemimizlede gördüğümüz uçdur.
Üç faz: Üçfazlı emk'yı elde etmek tekfazlı emk'yı elde etmeye benzer. Elektrik üretirken bir fez için bir adet bobin üç faz üretmek için üç adet bobin vardır ve bu bobinler bir birleri ile 120 derece 'lik açılar altında yerleştirilmiştir.Faz sombolü bir fazlı gerilimlerde F ile üç fazlı gerilimlerde L1,L2,L3 veya R,S,T olarak gösterilir.

Faz farkı: Birden fazla alternatif akımın arasındaki başlangıç farkına faz farkı denir. Bazı üç fazlı devrelerde faz sırası önemlidir. Üç fazlı senkron veya asenkron motorlarda faz sırasının değişmesi dönüş yönünün değiştirir. Bir fazlı gerilimlerde faz farkı yoktur sadece üç fazlı gerilimlerde 120 derece 'lik faz farkı vardır. Bir faz gerilim değerine göre üç faz gerilime dönüşüm formülü. Bir faz gerilim değeri  Ö 3 = Üç faz gerilim değeri dir. Buda 220 Ö 3 = 380volt demek dir.

NOT: Fiş ya da prizlerin ısındığı veya yandığı uç faz ucudur.


 Nötür: Denge demektir yani elektrik akımının olmadığı uç sıfırlama ya da şase demektir. Kontrol kalemle bakarken elektriğin olmadığı uç dur N ile veya Nötür olarak gösterilir.

Elektrik devresi çeşitleri: Üç çeşit elektrik devresi vardır

Klemens nedir

Elektrik kablolarını birleştirmeye yarayan malzemelerdir. Bunlar çeşitli amaçlara göre birçok çeşidi vardır.Ayrıca her kablo kesit dine göre vardır.








1-Plastik sıra klemens:Elektrik kablolarını eklemek için kullanılan plastik sıra klemensleridirler.

2-Porselen klemens: Isıya duyarlı olduklarından elektrikli fırın gibi yerlerde kablo bağlantılarında kullanılırlar.

3-Dağıtım klemensleri: Elektrik panolarında ortak dağıtım yapmak için kullanılırlar.

4-Raylı klemens: Bu tip klemensler kart tipi raylı olduklarından istenildiği kadar artırılıp azaltıla bilir farklı renklerde ve üzerinde etiketlendirile bilirler.

Klemenleri bir birleriylede irtibatlandırmak için ise hazır canpır (üst köprü )soketleri kullanılır.

                                           







5-Yaylı klemens: Vidalı olmadıklarından kullanımı kolaydır.

6-Şapkalı klemens: İç tesisat buatlarda kablo bağlantılarında kullanılırlar.

7-Telekom klemens: Telefon ve data kablolarınının eklenmesinde kullanılırlar.

8-Elektronik kart tipi klemens: Elektronik kartlara kablo bağlantısında kullanılırlar.












Havai hat klemnesleri: Havai hat iletkenleri eklemede kullanılırlar bunlar aleminyun ve aleminyum bakır olarak uretilirler kullanım amaçlarına göre farklı tiplerde üretilirler.

1-AL-CU Klemensleri: Havaihattında alemimyum ve bakır iletkenlerin eklenmesinde kullanılır.

 



2-AL-AL Klemensler: Bunlar her iki tarafı aleminyum olduklarından alenimyum iletkenlerde kullanılırlar.















3- Branşman Klemensler:Havai hat iletkenlerinde aynı kesitte çıplak ve yalıtılmış aleminyum iletkenlerin eklenmesinde kullanılır.








4-Durdurucu Klemens: Havai hatlarda durdurucu direklerde iletkenlerin eklenmesinde kullanılırlar.








5-Hawk AL-CU ( takoz) klemensler: Trafo ve geçit izolatörlerinde, çeliközlü iletkenlerde, bakır tij iletkenlerin eklenmesinde kullanılırlar. Piyasa dilinde takoz klemens olarakta bilinirler.

Topraklama klemensleri: Koruma, işletme ve paratoner gibi sistemlerin topraklama kablosu ve şeridinin eklenmesinde kullanılırlar.

U- klemensleri:

Atıksu Dalgıç Pompası

Posektif gibi atık su ve drenaj kuyularındaki birikmiş suları tahliye yapmak için kullanılırlar kuyularda birikmiş sular la birlikte yağmur ve dış etkenlerden dolayı kağıt,plastik, bez parçası gibi maddelerin pompa ve su giderlerine zarar vermemesi için bıçaklı olarak üretilirler. Bu sayede dönen bıçakları yabancı maddeleri parçalayarak su yoluyla atık su olarak tahliye ederler.

Bağlantı şekli:                         








                   






Tanıtım videosu:                                         

Elektrik Tehsisat boruları

Elektrik enerjisi alıcılara veya kumanda elemanlarına iletkenlerle ulaşır. Üzerinden akım geçen iletken kabloların çevreye zarar vermemesi ve iletkenlerin dış darbelerden korunması için elektriği geçirmeyen yalıtkan bir gereç olan boru içerisinden çekilir. Bergman boru, peşel boru, PVC boru, spiral (bükülgen) boru, çelik (stalpanzer) boru olmak üzere çeşitli borular vardır.

Bergman Boru: İç kısmı vernikli kartonla kaplı alüminyum veya yumuşak çelik sactan yapılmış sıva üstü tesisatta kullanılan boru çeşididir. Günümüzde kullanılmayıp, eski ev tesisatlarında görülmektedir. Bergman borunun boyu 3metre olup, boru çapı 9–11–13,5–16–23–29–36–48 mm dir.

Peşel Boru: İnce çelik sactan yapılmış, paslanmaya karşı özel bir madde ile kaplanmış ve iç kısmı yalıtımsız boru çeşididir. Günümüzde kullanılmayıp, eski evlerde sıva altı tesisatlarında görülmektedir. Peşel boru çapları TS–7’ ye göre 8–14–18–26–37 mm’dir.

PVC Kangal Boru: PVC (polivinil clorür) maddesinden yapılır. PVC (plastik) borular nemden etkilenmez, kolay işlenebilir, dayanıklı, hafif, boya ve özel bakım istemez ve aynı zamanda iyi bir yalıtkandır. Plastik borular, beton borusu ve duvar borusu olmak üzere iki çeşittir. Beton borusu sert plastikten yapılır. Demir ve harçların baskısı karşısında zarar görmemesi amacı ile sert olarak yapılır. Duvar borusu ise daha işlenebilir olması açısından yumuşak plastikten yapılmıştır. PVC boru, sıva altı tesisatta kullanılabilir. PVC (plastik) borular 50-100’er metre boyunda kangallar hâlinde satılır. Plastik boru çapları ise 14-18-26-32-40-50-63 mm’dir. 

Spiral (Bükülgen) Boru: Spiral borular, istenilen açıda bükülebilen borulardır. Elektrik tesisatında kolon hatlarında, kiriş dönüşlerinde ve dönüşlerin çok olduğu yerlerde kullanılır. İşçiliği kolaylaştırır. Spiral borular, metal ve yalıtkan

gereçlerden yapılır. Metal olarak galvanizli çelik, kalaylı çelik ve izoleli çelikten yapılan çeşitleri vardır. Spiral boru çapları 9–11–14–18–26–32–37 mm olup, panolar için ayrıca pano spirali(ince ) ve pano spirali (kalın) olmak üzere 25–50–100 m boylarında kangal olarak üretilir.

Rijit Boru:Yangına dayanıklı plastik PVC borulardır gri renk ve 3m boylarında üretilirler. Sıva üstü tehsisatlarda kullanılırlar.

EMT Boru:Elektrik tesisatında kullanılan düz metal borular (konduit) en genel hatlarıyla, dişli ve dişsiz olmak üzere iki bölüme ayrılırlar. Dişli borular, alüminyum ya da çelikten imal edilirken, dişsiz borular esas olarak galvanizli çelikten imal edilirler. Dişsiz çelik boruların, dünyada en yaygın olarak kullanılanı da EMT (Electrical Metallic Tubing) tipi borulardır.

EMT, Amerikan UL 797 ve ANSI C80.3'te belirtilen standartlara göre üretilir ve NEC (National Electric Code) tarafından tanınmıştır. Bir sistem olarak EMT yalnızca boru olmayıp, ek parçaları, duvar tespit kroşeleri, buat rakorları, buatları, strat kanalları, kanal kroşeleri, dirsekleri ve bükme aparatlarından oluşan, işlenmesi aynı amaca hizmet eden diğer borulama sistemlerine göre çok daha kolay ve pratik, ancak daha güvenli bir uygulama biçimidir. 3m boylarda üretilirler.

1-Çelik (Ştalpanzer) Boru: Yumuşak çelikten yapılan yalıtkanlı ve yalıtkansız
çelik borular yerine daha çok galvanizli çelik borular tercih edilmektedir.

2-Galvanizli çelik borular:

a-Galvanizli dişsiz çelik boru

b-Galvanizli dişli çelik boru

c-Galvanizli çelik spiral boru şeklinde üretilmektedir.

a-Galvanizli Dişsiz Çelik Boru: Galvanizli dişsiz çelik borular, genel kullanım amaçlı işçilik ve montaj açısından ekonomik borulardır. Boruların standart uzunlukları 3,05 m ve dış çapı 17,90–23,40–29,50–44,20–55,80–73–88,90–101,60–114,30 Özel alaşımlı yüksek kaliteli çelikten imal edilmiş olup sıcak daldırma yöntemi ile galvanizlenmişlerdir. Borular, dişsiz olduklarından dolayı çok süratli bir şekilde montaj yapılabilir. Değişik aksesuarlar ve bükme aparatlarıyla şantiyede montaj sırasında elle bükme yapılabilir. Manşon, rakor ve diğer fitingler kullanmak için herhangi özel bir alet gerekmez. Boruların içi imalattan sonra temizlendiğinden ve kayganlaştırıcı özel bir madde ile kaplandığından dolayı kablo çekmek kolaylıkla süratli bir şekilde ve izolasyona (yalıtım) zarar vermeden yapılabilir. Bu borular, sadece kabloları mekanik zarardan korumakla kalmaz; aynı zamanda devrelerin elektromanyetik korumasını da yapar. Yangına ve dumana karşı içten ve dıştan koruma sağlayan en güvenli tesisat sistemidir. EMT boru tesisatı

kullanıldığında ayrıca tesisat içerisinde topraklama hattı çekilmesine gerek yoktur.

b-Galvanizli Dişli Çelik Boru: Her türlü ex – proof ve ağır hizmet tipine uygun elektrik tesisat borularıdır. Yüksek et kalınlığı ve konik diş sistemi sayesinde alev sızdırmazlık özelliğine sahiptirler ve şiddetli mekanik darbelere karşı koyabilirler. Her bir boru, 3.05 metre uzunlukta olup çapı 20,70-26,10-32,80-47,80-59,90-72,60-88,30-100,90-113,40-141,30- 168,30 mm olan her iki ucunda diş açılmış, bir ucunda plastik diş koruyucu ve diğer ucunda ise bir adet boruyu boruya ekleme mufuyla (caupling) sevk edilmektedir. Özel alaşımlı çelikten imal edilmiş olup sıcak daldırma yöntemi ile galvanizlenmiştir. Boruların içleri kabloların rahat ve zararsız bir şekilde çekilebilmesini sağlayacak şekilde çapaklardan arındırılmış ve kaydırıcı bir malzeme ile kaplanmıştır.

c-Galvanizli Çelik Spiral Boru: Yüksek mekanik dirence ve aynı zamanda da bükülme özelliğine sahip borulardır. Özel alaşımlı çeliğin sıcak daldırma metoduyla galvanizlenmesiyle imal edilmiştir. Galvanizli çelik spiral boru 15–30–75 m boyunda, 15,50–23.30.28.07–35,05–49,50– 62,20–77,70–90,40–103,10–115,80 mm çapında imal edilmektedir. Daha çok asma tavan altında armatür montajında ve dahili uygulamalarda tercih edilen bu borunun montajı ve işlemesi çok kolaydır.

Ölçü aletleri

Volt metre: İki uç arasındaki gerilimi ölçer birimi Volt dur. V ile gösterilir U ile ifede edilir.

Amper metre: Alıcının çektiği akımı ölçer birimi Amper dir. A ile gösterilir I ile ifade edilir.

Watt metre: Alcının gücünü ölçer birimi Watt dır. W ile gösterilir.

Frekans metre: Şebekenin frekansını ölçer birimi Herz dir. Hz ile gösterilir F ile ifade edilir.

Kosinüs metre: Alternatif akım devrelerinde kapastif yükü ölçen ölçü aletine denir. Devreye seri bağlanır Cosinüsj olarak gösterilir.

Sayaç: Toplayan ölçü aletidir alıcıların tükettiği enerjiyi hesaplarlar birimi Kilo Watt Saat dir kwh olarak gösterilir.

Avo metre: Ampermetre, voltmetre, ohm metrenim bir araya gelmesiyle yapılmış ölçü aletidir. Bu sayede amper volt ve dirençi tek bir aletle ölçmek mümkündür.

Osilaskop: Elektrik enerjisini ışıklı çizgiler şeklinde gözle görülebilir hale getiren elektronik aygıtdır. Osilaskoplar herhangi bir dalga özelliğine sahip elektrik enerjisini tanımaya ve bununla ilgili değerleri gerilim, akım, frekans, faz farkı vb. gibi sinyalleri ölçmeye yarar.

Ohm metre: Direnç ölçen ölçü aletidir birimi ohm dur R ile gösterilir.

İmdüktif metre: Bobinin indüktansını ölçen ölçü aletidir birimi henridir H ile gösterilir.

Kapastif metre: Kondansatörün kapastifini ölçerler birimi farat dır F ile gösterilir.

Meger: Toprağın direncini ölçen ölçü aletlerine denir.

Kontrol kalemi: Elektriğin varlığını ışıkla gösteren tak veya iki uçlu aletlerdir.