FM200 Gazlı Söndürme

FM200 gazlı söndürme elektrik elektronik ve otomasyon tehsislerinde kullanılan yangın söndürme gazıdır. alarm dedektörleri ortamda yangın algıladığında alarm santraline sinyal gönderirler ve santral kendi içinde gecikme yaparak saymaya başlar hağla sinyal geliyorsa alam çalışır ve gaz tüplerindeki selenoid vanalar açılarak ortama gaz verir ortamda oksijen miktarı azalacağından yangın söner gaz tamamen yalıtkan dır.

NOT: FM200 gazlı söndürme ortamında bir çalışma yapılacaksa alarm panosundan sistemi devre dışı bırakmalıyız ve alarm sırasında ortama gaz salınacağından dolayı ortamı terk etmek gerek aksi halde FM200 gazı ortamın oksijenini azaltacağından ciddi rahatsızlıklara sebep olabilir.

PLC nedir

PLC otomasyonda en çok tercih edilen cihazlardır Birçok işi tek bir cihazın yaptığı ve karışık panolara göre fazla yer kaplamayan cihazdır. PLC rölesi girişlere sensör buton siviç gibi devre elemanları bağlanarak, çıkış da ise röle kontaktör sürücü gibi cihazları kontrol ederek bu cihazlara bağlı olan sistemleri yapılan yazılımla istenen duruma göre kontrol etmemizi sağlar.Fabrikalarda bulunan üretim hatlarını oluşturan robot, taşıyıcı bant, pnömatik ekipman v.b. gibi makinelerin elektromekanik kontrolü için kullanılan özel bir bilgisayara verilen isimdir. İzleme (SCADA) birimleri ile haberleşmenin sağlanmasında görev alır.

       










   





PLC bağlantı şekli:

Normal panolarda yapılacak işi kablo ve birçok cihazları bağlayarak gerçekleştiririz. Buda maliyet ve zaman kaybını gerçekleştirir. Farklı bir iş yapılacak ise kablo bağlantıları sökülerek yani bağlantı ve yapılacak işe göre farlı malzeme kullanılır. Oysa PLC rölelerde sadece duruma göre birkaç ufak bağlantı yada bağlantıları değiştirmeden yazılımla istediğimiz sistemi programlarız programlama işini hazır ladder diyagram denilen kod buloğuyla yaparız. Bu dil, elektrik teknisyenlerin çok üst düzey bilgisayar programlama bilgisine sahip olmasına ihtiyaç kalmadan, basit bir yapı ile PLC programlayabilmeleri için geliştirilmiştir. Daha gelişmiş kullanıcılar için bilgisayar programlamada kullandığımız C diline benzer diller ile de PLC programlamak  mümkündür.                                           

Ladder logic: kullanılarak temel mantık (lojik) ve aritmetik işlemleri yaptırılabilir, zamanlayıcı blokları kullanılarak farklı cihazların farklı süreler boyunca veya gecikmeli olarak açılıp kapanması sağlanabilir, ve daha bir çok programlama işlemi ladder logic içerisinde yer alan bloklar ile gerçekleştirilebilir. Ladder lojikte temel olarak NO (normally open, normalde açık devre) ve NC (normally closed, normalde kısa devre) kontaklar ve çıkış için coil’ler bulunur. Bellek adresleri ve fiziksel giriş/çıkışlar kontak veya coil (çıkış) olarak program içerisinde kullanılabilir. İki adet kontağın seri bağlanması lojik “ve” işlemi, paralel bağlanması ise “veya” işlemine denk düşer. Bu sayede lojik işlemleri gerçekleştirebiliriz. Ayrıca aritmetiksel toplama, çarpma ve bölme işlemleri veya on-delay timer (gecikme bloğu), adres taşıma gibi başka özel fonksiyonlar da ladder diyagramına eklenebilmektedir.

PLC programlama ile ilgili bilmemiz gereken en önemli nokta ise, her farklı markaya ait PLC’nin programlama arayüzü farklıdır ve her ne kadar defakto standart olarak ladder logic kullanılsa da, markadan markaya küçük farklılıklar mevcuttur. Örneğin Mitshubishi marka bir PLC için MT Works isimli geliştirme programını kullanmanız gerekirken, Siemens PLC’ler ile çalışıyorsanız TIA Portal isimli yazılıma ihtiyacınız olacaktır.
NOT: PLC üzerinde giriş ve çıkışlar I0,I1,I2 gibi olan kısım giriş Q0,Q1,Q2 gibi yazılan kısım ise çıkış olarak belirtilir.

PLC programlama kablosu: Bu kablo PLC leri programlamak için yapılmış özelbir kablodur.

PLC tarihçesi:PLC’lerden önce otomasyon işlemleri için röle kartları kullanılmaktaydı. Doğru zamanda doğru kontağın açılması ve doğru makinenin çalışması için kam millerine sahip kontaktörler ve bunun gibi benzer mantıkta çalışan mekanik sıralayıcı sistemler mevcuttu.

İlk PLC örneği 1968 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde yer alan General Motors firmasına ait otomatik şanzıman bölümü olan Hydra-Matic, üretim hatlarında yer alan karmaşık röle sisteminin yerini alacak bir elektronik modül talebinde bulundu. Bedford Associates firması, bu talebi karşılayacak bir sistem olan MODICON (MOdular DIgital CONtroller, modüler sayısal kontrolcü) isimli ürünü sundu. Projede çalışmış olan Dick Morley, günümüzde PLC’nin “babası” olarak anılmaktadır.

Modicon markası 1977 yılında Gould Electronics firmasına satılmıştır. Daha sonra bu firmayı da Alman AEG firması satın almıştır. Günümüzde ise Modicon markasının sahibi Fransız Schneider Electric firmasıdır.

Sıvı seviye rölesi nedir.

İçinde iletken sıvı bulunan depo veya kuyuların boşaltılmasını sağlayan, bir veya üç faz'ile çalışan su motorlarının kontrol etmek üzere tasarlanmıştır. Sıvı seviye rölesi su depolarında ve havuzlarda ve birçok yerlerde su seviyesini belirli bir seviyede tutmak için kullanılan elektronik röle dir. Sıvı seviye rölesi yanıcı sıvılarda kullanılmaz. Yalıtkan olan sıvı tanklar için tabana ayrı bir elektrot yerleştirilir. SSR- sıvı seviye kontrol rölesi sanayi tesisleri ve yerel uygulamalarda mevcut . Herhangi bir sorun görüldüğünde elektrodların konumları değiştirilerek uygun empedans değerleri elde edilebilir. Not : Bu röle yanıcı sıvılarda kullanılamaz. U üst seviye elektrodu L orta seviye B alt seviyedir. Cihazın kullanımı ve Çalışma Prensibi. Bağlantı Şemasında belirtilir.

Çalışma Prensibi:
Sıvı seviye rölelerini incelediğimizde röle üzerinde standart terminaller bulunur. Bu terminaller U, L, B, NO ve NC terminalleridir. U, L, B terminalleri elektrot bağlantı uçları içindir. Elektrotlar tank içine yerleştirilen, sıvı temas ettiğinde iletken olan bir malzemedir. Sıvı seviye elektrotları paslanmaz milden imal edilirler ve tankların gövdesine bağlanacak kısımları yalıtkandır.

 Bağlantı Şeması:

U elektrotuna sıvı temas ettiğinde röle çeker ve L elektrotundan sıvı teması kesildiğinde röle bırakır. Bırakmasının sebebi motorun boşuna çalışmasını önlemektir. B ise, taban seviyesini hassasiyetle belirlemek için tankın gövdesine bağlanmalıdır. Tank yalıtkan bir malzemeden ise bu terminale bir elektrot bağlanmalıdır. Rölenin ön panelinde bulunan R (kohm) elektrotlar arası empedanstır. Farklı sıvıları ayarlamak için kullanılır. 

Depolu tip buharlı ütü kazanları için sıvı seviye rölesi: 

Bu tip sıvı seviye rölesi buharlı ütü kazanlarını kontrol etmek için tasarlanmıştır. Depoya ortak ve depo elektrotu bağlanır. Buhar üreten kazana ortak, rezistans ve kazan elektrotu bağlanır. Cihazın bağlantılarını bağlantı şemasına göre yaptıktan sonra cihaza enerji veriniz. Depodaki su ortak ve depo elektrotuna temas ettiğinde besleme girişindeki faz (R) ile motor çıkışı kısa devre olur, motor ledi yanar ve su motoru kazana su pompalamaya başlar. Kazan içerisindeki su sadece ortak elektrotuna temas ediyorsa faz (R) ile su yok çıkışı kısa devre olur. Kazana su dolmaya devam eder. Su rezistans elektrotuna temas ettiğinde faz (R) ile rezistans çıkışı kısa devre olur, rezistans ledi yanar ve faz (R) ile su yok çıkışı açık devre olur. Rezistans suyu ısıtmaya başlar ve buhar üretir. Kazan içerisindeki su dolmaya devam eder ve kazan elektrotuna temas ettiğinde faz (R) ile motor çıkışı açık devre olur, su motoru kazana su pompalamayı keser ve motor led'i söner. Buhar kullanıldıkça kazan içersindeki su azalır ve kazan elektrotu suya temas etmez. Bu aşamada faz (R) ile motor çıkışı tekrar kısa devre olur, motor led'i yanar ve su motoru su pompalamaya devam eder. Kazan içerisindeki su seviyesi rezistans elektrotunun altına indiğinde faz (R) ile rezistans çıkışı açık devre olur, rezistans led'i söner ve faz (R) ile su yok çıkışı kısa devre olur. Depodaki su sadece ortak elektrotuna temas ettiğinde faz (R) ile motor çıkışı açık devre olur, motor led'i söner. Depo içerisindeki su depo elektrotuna temas ettiğinde faz (R) ile motor çıkışı tekrar kısa devre olur, motor led'i yanar ve su motoru su pompalamaya başlar. Elektrotlu sıvı seviye rölelerini yanıcı, yakıcı ve patlayıcı sıvılarda kullanmayınız. Kaçak akım rölesi kullanılan yerlere uygundur.

Sıvı seviye elektrotları:
Açık tip ve plastik kaplamalı olarak üretilirler ve paslanmaz metallerden yapılırlar.

Flatörlü sıvı seviye rölesi: Sensör olarak elektrot yerine flatör kullanılan röleler dir ve iki tipi vardır.               

1- Dolum için kullanılan sıvı seviye rölesi.
2- Boşaltma için kullanılan sıvı seviye rölesi.

Elektrik nedir

Elektriğin tarihçesi 

Faraday ( miçhael ): 1791-1867 İngiliz kimyacı ve fizik çisi. Doğru akım makinelerinin temel ilkelerini ilkez faraday ortaya koymuştur. Manyetik alanla ilgili Oertsted' in buluşlarından yararlanılarak 1822 de içinde akım geçen bir iletkenin manyetik alan tarafından itildiğini bulmuştur.1851 yılında elektro manyetik indükleme ile ilgili temel bilgileri ortaya atmıştır. Faraday indükleme yoluyla gerilim üretme teorisi kanuna göre bir iletken manyetik alan içerisinde hareket ettirilirse, iletkenin iki ucu arasında bir gerilim oluşmaktadır. Oluşan gerilinin değeri, manyetik alanın şiddetine iletkenin uzunluğuna, cinsine ve iletkenin hareket hızına bağlı olarak değişmektedir. Buduruma denklem olarak U=B.L.V.Sin j . 10 formülü ile hesaplana bilir.

B: Manyetik akı
L: Uzunluk
V: Hız
Sin j : İletkenin kuvvet çizgilerini kestiği açı
10 : Kuvvet çizgisinin sayısı ( 1volt için )

Oersted (christian ): 1777–1851 Danimarkalı fizikçi ve kimyacı ayrıca manyetik alanla ilgili buluşçu.
Boarlov ( peter ): 1776–1826 ingiliz matematik ve fizikçi. Elektrik enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren ilk makineyi 1824 yılında yapmıştır. Bu makineye barlov tekerleği adı verilmiştir.
Lenz ( heinrich friedrich emil ): 1804–1865 Alman asıllı rus fizikçisi elektro manyetik alanlarla ilgili formüller geliştirdi.
Jakoby ( moritiz herman vol ): 1801–1874 Alman fizikçisi elektro manyetik alanlarla ilgili formüller geliştirdi.
Gramme ( zenobe ): 1826–1901 Belçikalı elektrikçi ve mucit 1873 yılında endüstride kullanılabilir ilk doğru akım dinamosunu yapmıştır.
Siemens ( werner von ): 1816–1829 Alman mühendis 1882 yılında doğru akım dinamosunu endüsride ilk uygulayanlardan.
Volta ( alessanro count volta ): İtalyan fizikçisi 1800 yılında bakır ve çinko disklerini asitli suya batırarak ilk elektrik üreteci olan pili icat etmiştir.

Elektrik: Elektrik serbest elektron akışına denir. Yani elektrik enerjisi elektron hareketliliğidir. Elektronlar saat’te 400,000km/sn yol alırlar. Elektronların çarpışması veya sürtünmesi sonucu enerji açığa çıkar bir maddede üç şekilde elektron koparılır.
1: Sürtünme ile
2: Dokunma ile
3: Etki ile

Gerilim: Kapalı bir elektrik devresinde serbest elektron akışına sebeb olan basınca denir.

Volt:  Gerilim iki nokta arasındaki potansiyel fark birimidir. Birimi volt dur V ile gösterilir voltmetre ile ölçülür.1 ohm’luk direnç üzerinde 1 amper şiddetinde akım geçmesine sebep olan gerilime 1 volt denir

Birimleri: 

mili volt   : 0,001volt ( mV )
kilo volt   : 1,000volt ( kv )
mega volt: 1,000,000volt ( MV )

Kademeleri:
Alçak gerilim A.G   : 0 - 1,000volt
Orta gerilim  O.G    : 1,000 - 36kv
Yüksek gerilim Y.G : 36,000 - 154kv
Çok yüksek gerilim : 154,000 - 380 - 420 - 750kv

Elektrik çarpması: Potasyum ( K ), sodyum ( Na ) dengesiyle hareket enerjisi ile insanda elektrik enerjisi meydana getirir.

İnsan vicudu elektrik akımına maruz kaldığında insan vicudunda doyumda olan hangi madde varsa ona göre vücut kasılır veya gevşelir. İnsan vicudu için tehlikeli gerilim 50volt üzeri, akımdeğeri ise 0,8mA dir.İnsanlar yaklaşık 1volt ve 3mA üretirler.

Frekans: Saniyede oluşan saykıl sayısına fırekans denir. Birimi saykıl/saniye veya periyot/saniye veya Herz dir. Hz ile gösterilir f ile ifade edilir. Sıfırdan başlayarak pozitif maksimum değere, tekrar düşerek sıfıra ve negatif maksimum değere, buradan da tekrar sıfıra ulaşmasına saykıl denir. Bir saykıl pozitif ve negatif alternanslardan oluşur.Bir saykılın tamamlanması için geçen zamana periyot denir ve t ile gösterilir.Periyodun birimi zaman birimi olan saniye dir.

Elektriksel olarak frekans alternatördeki iletkenin bir tam dönüşü tamamlaması 360 derecelik bir dönüş yapması sonunda, emk'nın bir saykılı oluşmaktadır. Eğer alternatif akımın bir periyodu T saniye ise, 1 saniyelik zaman f . T olur. Burada frekans ile periyat arasında, f = 1 / T bağıntısı bulunur.

f : Frekans ( periyot/saniye )

T: Periyot ( saniye )

Eğer alternatif bir gerilim saniyede 50 saykıl tamamlıyor ise, frekansı 50 periyot/saniye dir.
Alternatördeki iletken ne kadar hızlı dönerse, yani birim zaman daki devir sayısı nekadar fazla olursa, elde edilen emk'nın frekansı da o kadar yüksek olur. Şu halde frekans alternatörün devir sayısına bağlıdır.Frekansa etki eden diğer bir etkende alternatördeki magnetik kutupların sayısıdır.Buna göre elde edilen emk'nın frekansı için f = n . 2p / 120 formülü ile hesaplanır.

f   : Üretilen emk'nın frekansı ( periyot/saniye )

2p: Alternatörün kutup sayısı

n  : Alternatörün devir sayısı ( devir/dakika )

1 kutuplu bir alternatörde bir saykılın üretilmesi için iletkenin 360 derecelik bir dönme yapması gerekir.4 kutuplu bir alternatörde ise bir saykılın üretilmesi için iletkenin 180 derece dönmesi yeterlidir.6 kutuplu bir alternatörde ise iletkenin 120 derece dönmesi ile bir saykıl üretilir.


Alternatif gerilim A.C : Zamana göre yönü ve şiddeti değişen gerilimlere denir.Yani değişken akılardır A.C veya ~ seklinde gösterilir.Alternetif gerilim kaynakları alternatörler dir.

Doğru gerilim D.C : Zamana göre yönü ve şiddeti değişmeyen gerilimlere denir.Yani sabit akımlardır D.C veya - seklinde gösterilir.Doğru gerilim kaynakları dinamo, akü, pil ve foto piller dir.

Faz: Alternatif akımın sıfırdan başlayıp pozitif değerler almaya başladığı noktanın, başlangıç noktasına göre olan zaman veya açı farkına denir faz denir. Faz alternatif akımın başladığı noktayı belırtir.Yani elektrik akımının olduğu uç faz ucudur kontrol kalemimizlede gördüğümüz uçdur.
Üç faz: Üçfazlı emk'yı elde etmek tekfazlı emk'yı elde etmeye benzer. Elektrik üretirken bir fez için bir adet bobin üç faz üretmek için üç adet bobin vardır ve bu bobinler bir birleri ile 120 derece 'lik açılar altında yerleştirilmiştir.Faz sombolü bir fazlı gerilimlerde F ile üç fazlı gerilimlerde L1,L2,L3 veya R,S,T olarak gösterilir.

Faz farkı: Birden fazla alternatif akımın arasındaki başlangıç farkına faz farkı denir. Bazı üç fazlı devrelerde faz sırası önemlidir. Üç fazlı senkron veya asenkron motorlarda faz sırasının değişmesi dönüş yönünün değiştirir. Bir fazlı gerilimlerde faz farkı yoktur sadece üç fazlı gerilimlerde 120 derece 'lik faz farkı vardır. Bir faz gerilim değerine göre üç faz gerilime dönüşüm formülü. Bir faz gerilim değeri  Ö 3 = Üç faz gerilim değeri dir. Buda 220 Ö 3 = 380volt demek dir.

NOT: Fiş ya da prizlerin ısındığı veya yandığı uç faz ucudur.


 Nötür: Denge demektir yani elektrik akımının olmadığı uç sıfırlama ya da şase demektir. Kontrol kalemle bakarken elektriğin olmadığı uç dur N ile veya Nötür olarak gösterilir.

Elektrik devresi çeşitleri: Üç çeşit elektrik devresi vardır

Klemens nedir

Elektrik kablolarını birleştirmeye yarayan malzemelerdir. Bunlar çeşitli amaçlara göre birçok çeşidi vardır.Ayrıca her kablo kesit dine göre vardır.








1-Plastik sıra klemens:Elektrik kablolarını eklemek için kullanılan plastik sıra klemensleridirler.

2-Porselen klemens: Isıya duyarlı olduklarından elektrikli fırın gibi yerlerde kablo bağlantılarında kullanılırlar.

3-Dağıtım klemensleri: Elektrik panolarında ortak dağıtım yapmak için kullanılırlar.

4-Raylı klemens: Bu tip klemensler kart tipi raylı olduklarından istenildiği kadar artırılıp azaltıla bilir farklı renklerde ve üzerinde etiketlendirile bilirler.

Klemenleri bir birleriylede irtibatlandırmak için ise hazır canpır (üst köprü )soketleri kullanılır.

                                           







5-Yaylı klemens: Vidalı olmadıklarından kullanımı kolaydır.

6-Şapkalı klemens: İç tesisat buatlarda kablo bağlantılarında kullanılırlar.

7-Telekom klemens: Telefon ve data kablolarınının eklenmesinde kullanılırlar.

8-Elektronik kart tipi klemens: Elektronik kartlara kablo bağlantısında kullanılırlar.












Havai hat klemnesleri: Havai hat iletkenleri eklemede kullanılırlar bunlar aleminyun ve aleminyum bakır olarak uretilirler kullanım amaçlarına göre farklı tiplerde üretilirler.

1-AL-CU Klemensleri: Havaihattında alemimyum ve bakır iletkenlerin eklenmesinde kullanılır.

 



2-AL-AL Klemensler: Bunlar her iki tarafı aleminyum olduklarından alenimyum iletkenlerde kullanılırlar.















3- Branşman Klemensler:Havai hat iletkenlerinde aynı kesitte çıplak ve yalıtılmış aleminyum iletkenlerin eklenmesinde kullanılır.








4-Durdurucu Klemens: Havai hatlarda durdurucu direklerde iletkenlerin eklenmesinde kullanılırlar.








5-Hawk AL-CU ( takoz) klemensler: Trafo ve geçit izolatörlerinde, çeliközlü iletkenlerde, bakır tij iletkenlerin eklenmesinde kullanılırlar. Piyasa dilinde takoz klemens olarakta bilinirler.

Topraklama klemensleri: Koruma, işletme ve paratoner gibi sistemlerin topraklama kablosu ve şeridinin eklenmesinde kullanılırlar.

U- klemensleri: